اصطلاح فرزندپروری از ریشه پریو[1] به معنای "زندگی بخش" گرفته شده است. سبک های فرزندپروری به روش هایی اشاره دارد که والدین برای تربیت فرزند خود و تعیین نگرشی که نسبت به فرزند خود دارند، استفاده میکنند که این معیارها و ضوابطی را نیز برای فرزندشان در نظر میگیرند. سبکهای فرزندپروری به روشهایی اشاره دارد که والدین برای تربیت فرزند خود و تعیین نگرشی که نسبت به فرزند خود دارند، استفاده میکنند که این معیارها و ضوابطی را نیز برای فرزندشان در نظر میگیرند.(هریسا و نسرین بانو[2]، 2013: 688).
طیق تعریف مایز و پتیت[3] (1997) سبکهای فرزندپروری عبارتند از: مجموعه رفتارهایی که تعامل بین والدین و کودک را در موقعیتهای مختلف و گسترده تعیین میکند و فضای وسیعی از تعامل را به دنبال دارد (ربانی اصفهانی، 1394: 137-112). سبکهای فرزندپروری به عنوان مجموعهای از نگرشها نسبت به کودک در نظر گرفته میشود که منجر به ایجاد جو احساسی میشود که در آن رفتارهای والدین رخ میدهد. این رفتارها شامل رفتارهای خاص، رفتارهایی در راستای هدف والدین است که والدین از طریق آنها وظایف والدین خود را انجام میدهند (فلاحی و مکوندی، 1392: 8-16).
بر اساس مدل بامریند[4] (1971) سبکهای فرزند پروی با استفاده از دو بعد رفتار والدین شامل پاسخ دهی و مهرورزی و متوقع بودن یا کنترل کودک تعریف شده اند. سبک فرزند پروری استبدادی[5] (توقع بالا و پاسخ دهی پایین) سبکی است که والدین برای کنترل رفتار کودکانشان با در نظر گرفتن نیازهای کمی و اطاعت کامل کودکان از آنها تلاش می کنند؛ در حالی که والدین مقتدر[6] (توقع بالا و پاسخ دهی بالا) برای تشویق کودکانشان به اظهار بی نیازی از دیگران، مجموعه واضحی از مرزها و ارتباط گرم تلاش می کنند. در سبک فرزند پروری سهلگیر[7] (توقع پایین و پاسخ دهی بالا)، والدین، بیشتر فرزندانشان را قبول دارند؛ اما تعدادی از مرزها و قوانین را برای آنها تعیین می کنند. (قربانی و نقدی، 1399: 73).
[1] pario
[2] Haritha , Nasreenbanu
[3] Mize & pettit
[4] Baumrind
[5] authoritarian
[6] authoritative
[7] permissive
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری[۱] رابینسون، ماندلکو، السن و هارت(۱۹۹۵):
این پرسشنامه در سال ۱۹۹۵ توسط رابینسون، ماندلکو، السن و هارت[۲] به منظور سنجش شیوه های فرزندپروری والدین ساخته و توسط حمید علیزاده به فارسی ترجمه شده است. دارای ۳۲ سوال ۵ گزینه ای با گزینه های (هیچ وقت، گاهی، تقریبا نیمی از مواقع، خیلی از مواقع و همیشه است که توسط مادر و پدر به صورت جداگانه پر می شود. شیوه فرزندپروری بر خلاف رفتارهای خاص پرورشی از الگوهای فرهنگی پیروی نمی کند یعنی در الگوهای مختلف فرهنگی و جوامع مختلف یکسان است ( دارلینگ و استینبرگ[۳] ۱۹۹۳، به نقل از علی زاده) . این پرسشنامه سه نوع شیوه فرزندپروری استبدادی (خودکامه)، اقتداری (مقتدرانه) و سهل گیرانه را هر کدام به ترتیب با ۱۲ سوال، ۱۵ سوال و ۵ سوال می سنجد. هر کدام از دو شیوه مقتدرانه و استبدادی دارای سه خرده مقیاس و شیوه سهل گیرانه دارای یک خرده مقیاس است که در جدول زیر ارایه شده است.
شیوه فرزندپروری | خرده مقیاس های هر کدام | سوالات خرده مقیاس ها |
استبدادی (خودکامه) | اجبار بدنی | ۲،۶،۱۹،۳۲ |
خشونت کلامی | ۳۰ ،۲۳ ،۱۶ ،۱۳ | |
غیر استدلالی/ تنبیهی | ۲۸ ،۲۶ ،۱۰ ،۴ | |
اقتداری (مقتدرانه)
| پیوند گرم و حمایتی | ۲۷ ،۱۴ ،۱۲ ،۷ ،۱ |
استدلال / القا | ۳۱ ،۲۹ ،۲۵ ،۱۱ ،۵ | |
استقلال / مشارکت آزادمنشانه | ۳، ۹، ۱۸، ۲۱، ۲۲ | |
سهل گیرانه | سهل گیر | ۲۴ ،۲۰ ،۱۷ ،۱۵ ،۸ |